12/03/2018
Τα πρόσωπα που διοικούν ένα νομικό πρόσωπο ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα, δηλαδή παράλληλα με το νομικό πρόσωπο, με την προσωπική τους περιουσία, για τις φορολογικές οφειλές του νομικού προσώπου σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Αναλυτικότερα, τα πρόσωπα που είναι πρόεδροι, διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι, εντεταλμένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νομικών προσώπων, κατά τον χρόνο της διάλυσης ή συγχώνευσής τους, ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή των φόρων, τόκων και προστίμων που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα, καθώς και του φόρου που παρακρατείται, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσης των ποσών αυτών (άρθρο 50 ΚΦΔ).
Παρακρατούμενοι φόροι & ΦΠΑ. Ειδικότερα, ωστόσο, για τους παρακρατούμενους φόρους (π.χ. φόρος μισθωτών υπηρεσιών, μερισμάτων κ.λπ.), τον ΦΠΑ και τους επιρριπτόμενους φόρους, τα ανωτέρω πρόσωπα ευθύνονται και κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου που εκπροσωπούν με την εξής διάκριση: α) Αν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα που είχαν μία από τις ως άνω ιδιότητες από τη λήξη της προθεσμίας απόδοσης του φόρου και μετά (δεδομένου ότι στην περίπτωση αυτή το νομικό πρόσωπο έχει διακρατήσει παρανόμως τα ποσά που παρακρατήθηκαν). β) Αν δεν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα, που είχαν μία από τις πιο πάνω ιδιότητες κατά τον χρόνο που υπήρχε η υποχρέωση παρακράτησης του φόρου.
ΕΝΦΙΑ. Ειδικά για τον ΕΝΦΙΑ ευθύνονται εις ολόκληρο και οι νόμιμοι εκπρόσωποι, ο εκκαθαριστής ή προσωρινός διαχειριστής κ.λπ. των νομικών προσώπων για την πληρωμή των τόκων και προστίμων που οφείλονται σε δικές τους πράξεις ή παραλείψεις.
Τα πρόσωπα που ευθύνονται για την καταβολή των προαναφερόμενων φόρων εκ μέρους του νομικού προσώπου δύνανται να ασκήσουν έναντι της φορολογικής διοίκησης, παράλληλα με το νομικό πρόσωπο, οποιοδήποτε δικαίωμα θα είχε στη διάθεσή του το νομικό πρόσωπο.
Εγκλήματα φοροδιαφυγής: ποινική ευθύνη. Πέραν ωστόσο της προσωπικής ευθύνης για την καταβολή φόρων, οι διοικούντες νομικά πρόσωπα ευθύνονται ποινικά και για τυχόν εγκλήματα φοροδιαφυγής του νομικού προσώπου. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση που ένα νομικό πρόσωπο διαπράττει έγκλημα φοροδιαφυγής ή εκδίδει πλαστά ή εικονικά φορολογικά στοιχεία ή αποδέχεται εικονικά φορολογικά στοιχεία ή νοθεύει τέτοια στοιχεία, ως αυτουργός των εγκλημάτων αυτών θεωρείται γενικά κάθε πρόσωπο εντεταλμένο στη διοίκηση ή διαχείριση ή εκπροσώπηση του νομικού προσώπου, εφόσον με οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψή του συντέλεσε στην τέλεσή τους. Η τέλεση των εγκλημάτων αυτών συνεπάγεται τις ποινικές κυρώσεις (φυλάκιση ή κάθειρξη) που προβλέπονται στις ως άνω διατάξεις (άρθρα 66 & 67 του ΚΦΔ), με δυνατότητα μετατροπής και αναστολής της ποινής σύμφωνα με τις διατάξεις του ποινικού κώδικα.
Ευθύνη μετόχων. Εξαιρετικά, ευθύνη για φορολογικές οφειλές υπέχουν και οι μέτοχοι στην περίπτωση που κατά τον χρόνο διάλυσης ενός νομικού προσώπου (μη εισηγμένου σε χρηματιστήριο) δεν έχουν εξοφληθεί όλες οι φορολογικές υποχρεώσεις του.
Η αλληλέγγυα ευθύνη βαρύνει μόνο τους μετόχους ή εταίρους κεφαλαιουχικών εταιρειών (Α.Ε., ΕΠΕ, ΙΚΕ) που κατά τον χρόνο διάλυσης του νομικού προσώπου έχουν ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 10% και μέχρι του ποσού των κερδών που έλαβαν λόγω της ιδιότητάς τους κατά τα τρία τελευταία έτη προ της λύσης. Ομοίως ευθύνονται και οι μέτοχοι ή εταίροι, με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 10% κατά τα τρία τελευταία έτη πριν από τη διάλυση του νομικού προσώπου, εφόσον η οφειλή αφορά την περίοδο στην οποία τα εν λόγω πρόσωπα ήταν μέτοχοι ή εταίροι.
Πρόσφατα ανακοινώθηκε από τον διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) ότι επανεξετάζονται οι διατάξεις για την αλληλέγγυα ευθύνη διοικούντων νομικά πρόσωπα για την καταβολή φόρων. Κατά γενική ομολογία, το ισχύον σύστημα φέρει αρκετές στρεβλώσεις, καθώς δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν κατά πόσον το συγκεκριμένο πρόσωπο πραγματικά ευθύνεται για τις πράξεις που καταλογίζονται στο νομικό πρόσωπο.
• Αλληλέγγυα ευθύνη για μη καταβολή φόρων έχουν για τις χρήσεις που έληξαν μέχρι 31.12.2013 οι διευθύνοντες σύμβουλοι, οι διευθυντές, οι εκκαθαριστές και κάθε πρόσωπο εντεταλμένο στη διοίκηση αυτών. Για τις χρήσεις που λήγουν μετά την 1.1.2014 αλληλέγγυα ευθύνη έχουν εκτός των παραπάνω προσώπων και οι πρόεδροι των Διοικητικών Συμβουλίων, καθώς επίσης και οι μέτοχοι με ποσοστό άνω του 10%, μέχρι του ποσού των μερισμάτων που έλαβαν την τριετία πριν από τη λύση της εταιρείας. Τα ίδια πρόσωπα, με εξαίρεση τους μετόχους, ευθύνονται και για τη μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών.
• Τα παραπάνω ισχύουν και για τους διαχειριστές των ΕΠΕ και ΙΚΕ, όπως επίσης και για τους ομόρρυθμους εταίρους και διαχειριστές των προσωπικών εταιρειών. Σε κάθε περίπτωση, τα μέτρα αυτά μπορούν να επιβληθούν και σε κάθε πρόσωπο εντεταλμένο από οποιαδήποτε αιτία στη διοίκηση ή διαχείριση ή εκπροσώπηση της εταιρείας.
• Το Δημόσιο έχει δικαίωμα να δεσμεύσει για τη διασφάλιση των συμφερόντων του το 50% των καταθέσεων και των μετρητών σε θυρίδες, καθώς επίσης και το σύνολο του μη χρηματικού περιεχομένου των θυρίδων, των αλληλεγγύως με την εταιρεία ευθυνόμενων προσώπων για οφειλόμενα ποσά φόρων μεγαλύτερα των 150.000 ευρώ.
• Η φύση της ευθύνης που προβλέπει ο νόμος για τα ως άνω πρόσωπα είναι αντικειμενική. Δεν απαιτείται δηλαδή με βάση το γράμμα του νόμου το συγκεκριμένο πρόσωπο που ασκεί διοίκηση να έχει επιδείξει λ.χ. αμέλεια κατά την άσκηση της διοίκησης για να θεωρηθεί αλληλεγγύως υπεύθυνος.
• Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ένα σύστημα αντικειμενικής αλληλέγγυας και εις ολόκληρον ευθύνης τρίτου προσώπου για απόδοση ΦΠΑ, βαίνει πέραν του αναγκαίου ορίου για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του Δημοσίου και αντίκειται στην αρχή της αναλογικότητας (C-499/10). Πρέπει δηλαδή να συντρέχει τουλάχιστον κάποιου βαθμού υπαιτιότητα από το τρίτο πρόσωπο για να θεωρηθεί αλληλεγγύως υπεύθυνο. Η νομολογία αυτή έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το καθεστώς αντικειμενικής ευθύνης που προβλέπει ο ΚΦΔ (όπως και παλαιότερα ο ν. 2238/1994), και υπερισχύει του εθνικού δικαίου, δεδομένου ότι το δίκαιο της Ε.Ε. είναι υπέρτερης νομικής ισχύος.
• Δεν υπάρχει αλληλέγγυα ευθύνη για τους διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες συμβούλους και εκκαθαριστές ως προς την πληρωμή του φόρου εισοδήματος κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου. Κατά το χρονικό αυτό διάστημα, τα παραπάνω πρόσωπα ευθύνονται αποκλειστικά για την πληρωμή των παρακρατούμενων φόρων, του ΦΠΑ και των επιρριπτόμενων στην κατανάλωση φόρων. Αντιθέτως, δημιουργείται αλληλέγγυα ευθύνη για τον φόρο εισοδήματος κατά τον χρόνο διάλυσης ή συγχώνευσης του νομικού προσώπου (ΔΕΔ 3100/2016).
• Δεν φέρουν προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη για μη καταβολή φόρων από εταιρεία, η οποία απορροφήθηκε, οι διευθύνοντες σύμβουλοι, οι διευθυντές και οι εκκαθαριστές της εταιρείας που την απορρόφησε. Συγκεκριμένα, σε περίπτωση βεβαίωσης φόρου εισοδήματος, παρακρατούμενου φόρου ή ΦΠΑ με εξωλογιστικό προσδιορισμό εξαιτίας της μη εμφάνισης των βιβλίων της απορροφηθείσας εταιρείας, ευθύνονται μεν οι διοικούντες της εταιρείας που απορροφήθηκε και η απορροφούσα εταιρεία, αλλά όχι οι διοικούντες της τελευταίας. Αδιάφορο είναι αν τα πρόσωπα αυτά ήταν εντεταλμένα στη διοίκηση πριν ή μετά την ολοκλήρωση της συγχώνευσης. (ΓνΝΣΚ 181/2017)
Πηγή: kATHIMERINI.GR
